Badania i Rozwój Technologiczny

PKN ORLEN intensywnie kontynuował prace w zakresie projektów nakreślonych w Programie Rozwoju Petrochemii. Widocznym efektem tych prac w 2019 roku było podpisanie umowy na usługę doradztwa technicznego i zarządzania projektem Olefin w formule PMC+. Ponadto osiągnięte zostały ważne kroki milowe w strategicznie istotnych projektach bio, w tym zakupiono Licencję i Projekt Bazowy dla instalacji HVO tj. współuwodornienia olejów roślinnych.

Wiele działań rozwojowych prowadzonych jest również w spółkach Grupy ORLEN. W szczególności projekt intensyfikacji produkcji nawozów w spółce ANWIL, który pozwoli na zwiększenie mocy produkcyjnych, unowocześnienie parku maszynowego, ale też wykorzystanie korzyści skali i synergie z pozostałą działalnością Koncernu. W Grupie ORLEN Południe będą realizowane kolejne ambitne projekty rozwojowe, w tym budowa nowoczesnej na skalę europejską instalacji do produkcji Glikolu Propylenowego oraz instalacji Bioetanolu II generacji. W Grupie Unipetrol finalizowane są prace związane z nową instalacją Polietylenu o mocy 270 tys. ton rocznie. W Grupie ORLEN Lietuva trwają prace nad realizacją projektu związanego z pogłębionym przerobem ropy naftowej dla maksymalizacji osiąganych marż.

Główne zadania realizowane w Grupie ORLEN mają na celu zwiększenie efektywności przerobu ropy w zakładach produkcyjnych, spełnienie wymogów środowiskowych oraz intensyfikację produkcji petrochemicznej wraz z poprawą efektywności procesowej i energetycznej w tym obszarze poprzez realizację Programu Rozwoju Petrochemii.

PKN ORLEN kontynuował działania zmierzające do realizacji trzech kompleksów petrochemicznych w ramach Programu Rozwoju Petrochemii (PRP) tj:

W ramach pierwszego projektu w 2019 roku trwały prace nad optymalizacją biznesową projektu w celu maksymalizacji stopy zwrotu z inwestycji. Podpisana została również umowa na usługę doradztwa technicznego i zarządzania projektem w formule PMC+ (Project Management Contractor). Pozwoli to na optymalne przygotowanie inwestycji do realizacji oraz jej przebieg zgodnie z planowanym budżetem oraz harmonogramem. W projekcie Fenol II podpisane zostały umowy na Licencje i Projekt Bazowy dla instalacji Fenolu z firmą UOP Limited. W ramach Pochodnych Aromatów trwają prace, których celem jest maksymalizacja stopy zwrotu z inwestycji oraz efektywna integracja z innymi aktywami Grupy ORLEN.

W ramach rozwoju BIO realizowany jest szereg innych uzasadnionych ekonomicznie przedsięwzięć przede wszystkim po stronie rafinerii, w tym budowa samodzielnej jednostki do produkcji biokomponentów poprzez współuwodornienie olejów roślinnych (HVO – Hydrotreated Vegetable Oil). W ramach tego projektu w 2019 roku zakupiona została Licencja i Projekt Bazowy. Kolejną znaczącą inwestycją jest realizacja instalacji Visbreakingu, która zapewni pogłębiony przerób ropy i produkcję wysokomarżowych produktów.

W ramach projektu budowy Centrum Badawczo-Rozwojowego uzyskano pozwolenie na budowę, zakończono prace przygotowawcze na terenie budowy, a w dniu 24 kwietnia 2019 roku  podpisano umowę z generalnym wykonawcą inwestycji – firmą Budimex S.A. Do końca 2019 roku zakończone zostały prace projektowe dla głównych obiektów, roboty konstrukcyjne dla budynku biurowego oraz główne prace związane z zewnętrznymi sieciami i mediami.

W 2019 roku prace badawczo-rozwojowe były realizowane przy współpracy z krajowymi uczelniami oraz instytutami naukowymi.  Współpraca uwzględniała również  zagraniczne podmioty badawcze, z którymi realizowano inicjatywy w ramach programu Horyzont 2020. W 2019 roku realizowano lub przygotowywano do realizacji blisko 50 umów na projekty badawczo-rozwojowe, z czego 5 kontynuowanych projektów stanowią projekty współfinansowane ze środków publicznych krajowych (Program sektorowy INNOCHEM) oraz europejskich (Program Horyzont 2020). Wśród przykładowych projektów wymienić należy merytorycznie zakończoną część badań w projekcie dotyczącym „Opracowania technologii procesu współuwodornienia frakcji napędowych z olejami roślinnymi jako potencjalne źródło biokomponentów dla oleju napędowego”. W 2019 roku w ramach tego zadania (po przeprowadzonych próbach przemysłowych z 2018 roku) zrealizowane zostały testy dopuszczające stosowanie oleju napędowego komponowanego z udziałem komponentu z co-processingu. Wyniki tych prac zostały wykorzystane do określenia wytycznych jakościowych dla produkowanych olejów napędowych. W 2019 roku kontynuowano również prace związane z projektem KORMON obejmującym opracowanie i montaż dualnych czujników korozji ogólnej na instalacjach rafineryjnych.

PKN ORLEN w 2019 roku analizował również wykorzystanie innowacyjnej technologii MaxEne firmy Honeywell UOP, która przyczyni się do realizacji wyższych marż na paliwach i petrochemikaliach w Zakładzie Produkcyjnym w Płocku. W przypadku podjęcia decyzji o realizacji, Zakład Produkcyjny w Płocku będzie pierwszą w Europie i drugą na świecie firmą, która wdroży technologię MaxEne umożliwiającą wzrost produkcji wyrobów wysokomarżowych, czyli benzyny, etylenu i paraksylenu.

W ramach poszczególnych domen wyróżniono i nadano priorytety 30 programom badawczym, w ramach których będą realizowane projekty innowacyjne i badawczo-rozwojowe. Taka struktura umożliwi sprawne zarządzanie innowacjami i pozwoli na kompleksowy rozwój technologiczny wszystkich segmentów biznesowych Koncernu. Innowacje pozwolą również na wykorzystanie szansy związanej z tworzeniem nowych modeli biznesowych oraz transformacją wielu powiązanych z działalnością PKN ORLEN gałęzi przemysłu, takich jak elektromobilność, recycling, e-commerce, logistyka. Strategiczna Agenda Badawcza silnie akcentuje również konieczność rozwoju i adaptacji technologii kształtujących dzisiejszą rzeczywistość: wykorzystanie potencjału sztucznej inteligencji, automatyzacja i BigData. Bardzo ważną rolę będzie odgrywał rozwój technologii umożliwiających spełnienie wymogów regulacyjnych i realizowania polityki pro-środowiskowej, np. w zakresie emisji gazów cieplarnianych.

Projekty badawczo rozwojowe w Grupie Unipetrol realizowane są poprzez ośrodki badawcze Unipetrol Research and Educationi Polymer Institute Brno (PIB). W 2019 roku kontynuowano rozpoczęte prace, dotyczące głównie produkcji biopaliw i paliw alternatywnych, a także surowców do ich produkcji oraz ich oceny jakościowej. Pozytywne wyniki przyniosły długoterminowe badania w zakresie wykorzystania olejów roślinnych oraz zużytych olejów kuchennych jako surowca do produkcji biopaliw. Tematyka ta była przedmiotem przygotowania wspólnych z obszarem R&D PKN ORLEN wniosków do Programu Horyzont 2020. Starania o uzyskanie dofinansowania będą kontynuowane w kolejnym roku. Obecnie bardzo dynamicznie rozwijającym się obszarem badawczym jest również piroliza odpadów tworzyw sztucznych. W obszarze petrochemicznym kontynuowano rozwój portfolio produktów z polipropylenu i polietylenu. W 2019 roku nastąpił znaczący rozwój infrastruktury do badań, związany z testowaniem nowej instalacji Polietylenu (PE3). Unipetrol nadal koncentrował się na monitorowaniu jakości monomerów, zdobywaniu niezbędnych certyfikatów, testowaniu i rozwoju katalizatorów. Dodatkowo realizowane były projekty dotyczące redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz poprawy wydajności energetycznej, wykorzystania ciepła odpadowego, optymalizacji technologii i modernizacji źródeł energii. W ramach dostosowania zakresu produktów do bieżących zmian regulacji prawnych koncentrowano się również nad badaniami w zakresie technologii wodorowych, alternatywnymi źródłami do produkcji paliw i polimerów oraz innych projektach wpisujących się w koncepcję gospodarki o obiegu zamkniętym. Unipetrol intensywnie angażował się we współpracę z uczelniami wyższymi, między innymi w Pradze, Brnie, Libercu, Ústi, a także z zagranicznymi instytucjami badawczymi. Głównymi działaniami w dziedzinie badań i rozwoju w 2020 roku będzie produkcja biopaliw oraz zakup i uruchomienie pilotażowej jednostki do pirolizy odpadów tworzyw sztucznych, stabilizacja jednostki PE3, rozwój portfolio produktów z polipropylenu i polietylenu.

W 2019 roku ORLEN Lietuva kontynuowała projekt budowy nowej instalacji Hydrokrakingu. Realizacja tej technologii przyczyni się do pogłębienia przerobu ropy naftowej i tym samym do ograniczenia produkcji ciężkich frakcji rafineryjnych oraz maksymalizacji osiąganych marż. Inwestycja pomoże również efektywnie realizować nowe, zaostrzone wymagania jakościowe przy produkcji ciężkich frakcji rafineryjnych wynikające z regulacji IMO.

W 2019 roku prowadzone były również prace związane z doskonaleniem i zwiększeniem wydajności procesów technologicznych. Uruchomiona w tym celu instalacja PPF Splitter pozwala na produkcję propylenu klasy polimerowej z niepełnowartościowych wsadów gazowych. Dodatkowo w celu spełnienia bardziej rygorystycznych wymagań dotyczących emisji SO₂ spółka rozpoczęła wykorzystywanie gazu ziemnego w procesach technologicznych.

ANWIL kontynuował również współpracę z Instytutem Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w zakresie badań agrotechnicznych jak również z Instytutem Nowych Syntez Chemicznych nad możliwością wykorzystania gipsu z instalacji odsiarczania. Wspólnie z Politechniką Wrocławską przeprowadzono badania nad możliwością wykorzystania siarczanu potasu z produkcji biopaliw jako dodatku do nawozów saletrzanych. W zakresie weryfikacji posiadanej bazy surowcowej przeprowadzono testy produkcyjne na saletrzaku dla nowych antyzbrylaczy. W ramach rozwijania współpracy z ośrodkami badawczymi z Grupy ORLEN podpisano umowy o współpracy z Polymer Institute Brno w zakresie badań jakościowych PCW, nawozów, środków barwiących do tworzyw sztucznych.

Kontynuowano również analizę opłacalności wprowadzenia zmiany w sposobie dozowania inicjatora polimeryzacji (CID). W ramach przygotowania instalacji polimeryzacji zaprojektowano oraz wdrożono realizację układu wtrysku wody amoniakalnej.

Spółka ORLEN Południe podpisała umowę na budowę pierwszej w Polsce instalacji do produkcji ekologicznego glikolu propylenowego. Nowa instalacja będzie produkować 30 tys. ton produktu rocznie i ma strategiczne znaczenie dla Grupy ORLEN. Jej budowa będzie możliwa dzięki pełnej integracji obszaru rafineryjnego i chemicznego dzięki wykorzystaniu gliceryny pochodzącej z produkcji biokomponentów. Kontynuowano również prace związane z biopaliwami zaawansowanymi. Podpisano umowę na zakup projektu bazowego i licencji dla instalacji produkującej bioetanol drugiej generacji o wydajności 25 tys. ton/rok. Projekt będzie wspierał Grupę ORLEN w realizacji celów wskaźnikowych. Ponadto w 2019 roku podjęto decyzję o modernizacji Elektrociepłowni w Trzebini w celu ograniczenia emisyjności i poprawy efektywności ekonomicznej. Prowadzono także prace w ramach projektu ,,Analiza możliwości produkcji metanolu w ORLEN Południe S.A.” w zakresie analiz rynkowych dla metanolu i dostępnych na rynku technologii produkcji. Podpisano i zrealizowano umowę z firmą Fluor S.A. na wykonanie studium wykonalności dla budowy tej instalacji. Kontynuowano również prace w projekcie „Biodegradowalne środki przeciwzbrylające do przemysłu nawozów sztucznych” oraz  „Opracowanie biotechnologicznej konwersji surowców pochodzenia organicznego do kwasu mlekowego z wykorzystaniem mikroorganizmów”, na które pozyskano dofinansowanie z Programu Sektorowego INNOCHEM.

ORLEN Oil realizował prace badawcze dotyczące wdrożenia nowych i modyfikacji istniejących produktów oraz definiowania nowych kierunków rozwoju technologii środków smarnych. Podjęto szereg działań związanych ze stałym podnoszeniem jakości olejów w odpowiedzi na bieżące potrzeby zgłaszane przez pion sprzedaży. Kluczowe nakłady na prace badawcze ponoszone były w segmentach strategicznych dla spółki, szczególnie w sektorze olejów silnikowych do ciężarówek i samochodów osobowych, przemysłowych uniwersalnych i branżowych. W 2019 roku opracowano i wdrożono  technologie dla 66 nowych produktów m.in. w segmencie olejów przemysłowych specjalistycznych, przemysłowych uniwersalnych, płynów eksploatacyjnych, smarów i innych olejów. Kontynuowano również współpracę z jednostkami naukowo-badawczymi oraz krajowymi i międzynarodowymi organizacjami normalizacyjnymi, certyfikacyjnymi i opiniotwórczymi wpływającymi na kierunki rozwojowe środków smarowych.

ORLEN Asfalt w ramach prowadzonych prac badawczo-rozwojowych rozpoczął prace w zakresie nowych zastosowań asfaltów wysokomodyfikowanych HiMA w budowie dróg krajowych. Praca zrealizowana przy udziale Politechniki Warszawskiej, Politechniki Gdańskiej i Instytutu Badawczego Dróg i Mostów zaspokoi zwiększony popyt na asfalty modyfikowane i wysokomodyfikowane. Dodatkowo we współpracy z działami badawczo-rozwojowymi i produkcji w Paramo prowadzone były prace dotyczące uruchomienia produkcji asfaltu ORBITON HiMA w Pardubicach i jego sprzedaży na rynku polskim i czeskim. Próbna produkcja asfaltu została przeprowadzona w listopadzie 2019 roku.