Bezpieczeństwo Pracowników i Podwykonawców

Cele i zadania w zakresie bezpieczeństwa osobistego i procesowego są zdefiniowane w Strategii Bezpieczeństwa i obejmują następujące kluczowe obszary:

Obszar bezpieczeństwa pracy w Grupie ORLEN jest regulowany przez przepisy krajowe, właściwe dla danego obszaru, rozporządzenia Unii Europejskiej, zharmonizowane normy krajowe oraz zasady wynikające z dobrych praktyk w zakresie bezpiecznej realizacji czynności operacyjnych. Na poziomie spółek Grupy ORLEN obszar ten jest regulowany przez jednolite standardy, wewnętrzne akty organizacyjne i instrukcje operacyjne.

Do kluczowych elementów regulujących obszar bezpieczeństwa i higieny pracy między innymi należą: System Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy wg PN-N-18001, Strategia Bezpieczeństwa Grupy ORLEN do roku 2021, Kompleksowy System Prewencji, czy Standardy Bezpieczeństwa, Standardy Techniczne i Wytyczne Grupy PKN ORLEN. Więcej informacji na ten temat znajduję się w „Sprawozdaniu na temat Informacji Niefinansowych Grupy ORLEN i PKN ORLEN S.A. za 2019 rok”.

15 standardów bezpieczeństwa w ramach projektu Safety Plus

Realizowane były prace na rzecz doskonalenia w obszarze bezpieczeństwa procesowego Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem Procesowym w oparciu o standard OSHA 1910.119. System pozwala na skuteczną realizację działań w obszarze doskonałości operacyjnej poprzez poprawę bezpieczeństwa technicznego instalacji procesowych, magazynowych i pomocniczych, a tym samym zapobieganie wystąpieniu wszelkich niepożądanych zdarzeń mogących potencjalnie wpłynąć na bezpieczeństwo pracowników i/lub prowadzonych procesów produkcyjnych. System Zarządzania Bezpieczeństwem Procesowym (SZBP) jako element ogólnego systemu zarządzania i organizacji PKN ORLEN został wprowadzony celem zapewnienia najwyższych standardów bezpieczeństwa w miejscach pracy oraz spełnienia wymagań krajowych art. 252 Ustawy Prawo Ochrony Środowiska z 27 kwietnia 2001 r. (tekst jednolity Dz. U. z 2017, poz. 519 z późniejszymi zmianami) w zakresie systemowego zarządzania bezpieczeństwem procesowym oraz dalszego zwiększenia skuteczności i efektywności działań na rzecz zapobiegania poważnym awariom przemysłowym.

W zakresie doskonalenia kultury bezpieczeństwa pracy w spółkach Grupy ORLEN zadaniem wiodącym było budowanie świadomości bezpiecznego wykonywania pracy i kreowanie proaktywnych postaw wśród pracowników oraz kontraktorów. Jednym z programów mającym na celu podniesienie kultury bezpieczeństwa osobistego jest realizowany w PKN ORLEN „System Wsparcia Pracowników”. Program stanowi dostosowaną do potrzeb spółki formę realizowanego w przedsiębiorstwach produkcyjnych podejścia Behaviour-Based Safety (BBS). Metoda polega na wzmocnieniu bezpiecznych zachowań pracowników podczas wykonywanej pracy, a także promowaniu dobrych praktyk BHP.

Zarówno dla pracowników, jak i kontraktorów Grupy ORLEN realizowane są szkolenia obligatoryjne z zakresu bezpieczeństwa. Mają one na celu zapoznanie pracowników i kontraktorów ze standardami bezpieczeństwa obowiązującymi w spółkach Grupy ORLEN. Podczas szkoleń budowana jest świadomość pracowników i kontraktorów w zakresie właściwej oceny sytuacji, znajomości potencjalnego ryzyka i sposobów jego ograniczania, przestrzegania procedur i zasad bezpieczeństwa, właściwego korzystania z systemów i środków ochrony, a także zgłaszania spostrzeżeń dotyczących potencjalnych sytuacji niebezpiecznych. Przedmiotowy system szkoleń zawiera również narzędzia stosowane do weryfikacji wiedzy wśród pracowników i kontraktorów.

W Grupie ORLEN funkcjonują systemy motywacyjne, informacyjne i edukacyjne, dedykowane pracownikom firm zewnętrznych. W 2019 roku w PKN ORLEN utworzono Centrum Szkoleniowe. Jest to koncepcja szkolenia pracowników firm zewnętrznych, realizujących prace na terenie zakładów produkcyjnych spółki, jak i nowozatrudnionych pracowników obszaru produkcji. Obejmuje ona również przeprowadzanie szczegółowej weryfikacji wiedzy teoretycznej i praktycznej pracowników w zakresie trzech bloków tematycznych: BHP, technika oraz zagrożenia lokalne występujące na terenie instalacji produkcyjnych. Weryfikacji praktycznej podlega wiedza i umiejętności z zakresu branży mechanicznej. Sprawdzenie przygotowania pracowników do realizacji prac odbywa się na specjalnie przygotowanym aparacie weryfikacyjnym.

W Grupie ORLEN przeprowadzane są systematyczne audyty wewnętrzne spółek. W roku 2019 zrealizowano 4 wizyty doradcze (audyty) oraz 6 reaudytów. Ich istotnym elementem są tzw. Spacery Bezpieczeństwa („Safety Walks”), przeglądy stanu bezpieczeństwa na wizytowanych obiektach. Wyniki ich oceny oraz spostrzeżenia stanowią podstawę opracowywania i realizacji „Planów działań korygujących i doskonalących”, „Planów Poprawy Stanu BHP”. Ponadto w spółkach przeprowadzane są audyty wewnętrzne, audyty jednostek certyfikujących oraz jednostek zajmujących się doradztwem w zakresie zarządzania ryzykiem. Zgodnie z opracowaną i przyjętą metodologią przeprowadzane są systematyczne audyty obszarów bezpieczeństwa wśród kontraktorów realizujących prace na rzecz Grupy ORLEN.

W Grupie ORLEN realizowane są działania mające na celu promowanie bezpiecznej realizacji pracy wśród pracowników i kontraktorów, między innymi konkurs „Bezpieczny Remont”, „Bezpieczny Wykonawca” i „Program Zachęt BHP”. Ponadto przeprowadzane są kampanie informacyjne popularyzujące tematykę bezpieczeństwa pracy, propagujące zdrowy styl życia oraz promujące zasadę równowagi pomiędzy pracą i odpoczynkiem. Jedną z takich inicjatyw są realizowane w Grupie ORLEN Dni Bezpieczeństwa Pracy i Ochrony Zdrowia. W 2019 roku zorganizowano miasteczka BHP, a w nich m.in. symulatory VR (symulator jazdy miejskiej, symulator jazdy motocyklem, itd.), stoiska firm z branży BHP prezentujące innowacyjne rozwiązania w zakresie bezpieczeństwa osobistego. Przygotowana została strefa konkursowa z licznymi konkursami i grami BHP, w których wszyscy mogli sprawdzić swoją wiedzę oraz wygrać nagrody. Stworzone zostały strefy medyczne, w których pracownicy mogli skontrolować swój stan zdrowia, zorganizowano ćwiczenia z pierwszej pomocy wraz z poradami fizjoterapeutów. Natomiast w strefie gastronomicznej dietetycy omawiali właściwości używanych produktów. Pracownikom przekazywano wskazówki i ciekawostki dietetyczne zachęcające do wybierania lepszych alternatyw spożywczych oraz próbowania własnych sił w kuchni.

W Grupie ORLEN przeprowadzany jest konkurs Dobre Praktyki BHP, dedykowany spółkom Koncernu. Celem Konkursu jest szerzenie dobrych praktyk w bezpieczeństwie, które promują pragmatyczne i nowoczesne podejście do bezpieczeństwa, a w tym m.in. wszelkie rozwiązania techniczne, jakościowe, proefektywnościowe, komunikacyjne, organizacyjne i infrastrukturalne, pomagając tym samym doskonalić i usprawniać elementy zarządzania bezpieczeństwem pracy jak również podnosić motywację pracowników. Udział w konkursie daje możliwość wymiany wiedzy i doświadczeń w zakresie kształtowania kultury bezpieczeństwa pomiędzy spółkami Grupy ORLEN.

Ponadto realizowany jest konkurs „Miliony roboczogodzin bez wypadku przy pracy pracownika i kontraktora w Grupie ORLEN”, również dedykowany spółkom Koncernu. W tym przypadku celem konkursu jest promowanie bezwypadkowej pracy. W 2019 roku odbyły się VII edycja konkursu „Dobre Praktyki BHP” oraz V edycja „Miliony roboczogodzin bez wypadku przy pracy pracownika i kontraktora w Grupie ORLEN”.

Prowadzona jest ciągła identyfikacja najlepszych stosowanych praktyk, poprzez wymianę doświadczeń pomiędzy spółkami Grupy ORLEN, jak również korzystanie z doświadczeń firm z branży ropy i gazu o światowym zasięgu. Wśród realizowanych projektów możemy wymienić System LOTO oraz System Wsparcia Pracowników.

System Wsparcia Pracowników stanowi program behawioralny, którego celem jest wzmocnienie zachowań bezpiecznych i eliminacja zachowań ryzykownych. Realizacja tego projektu stanowi jedno z wielokierunkowych działań na rzecz podniesienia kultury bezpieczeństwa Koncernu.

System Lockout – Tagout (LOTO) jest to planowo prowadzone działanie, które obejmuje odłączanie energii zasilającej od urządzeń przemysłowych i maszyn na czas wykonywania na nich prac konserwacyjnych lub naprawczych. Lockout chroni pracowników przed ponownym włączeniem urządzenia, dopóki nie zostanie zdjęty. Tagout to zawieszka (tag) informująca i ostrzegająca, że dane urządzenie jest zablokowane na czas przeglądu i nie może być załączone, dopóki zawieszka nie zostanie zdjęta. Wdrażany w celu wyeliminowania przypadkowego i niekontrolowanego załączenia maszyn lub uwolnienia niebezpiecznych energii podczas trwania lub wykonywania prac eksploatacyjnych, inwestycyjnych i remontowych oraz pracach serwisowo-konserwacyjnych tak, aby zapobiec wypadkom i zdarzeniom wynikającym z nieoczekiwanego uruchomienia lub ponownego zasilenia energią maszyn, urządzeń lub instalacji.

Wypadki przy pracy pracowników i kontraktorów Grupy ORLEN

Wszystkie wypadki przy pracy pracowników Grupy ORLEN odnotowane w 2019 roku stanowią wyłącznie wypadki przy pracy o charakterze lekkim.

Wszystkie wypadki przy pracy kontraktorów Grupy ORLEN odnotowane w 2019 roku stanowią wyłącznie wypadki przy pracy o charakterze lekkim.

Całkowity Wskaźnik Wypadkowości TRR (pracowników i kontraktorów)⁴⁾

Zgodnie z przyjętą ideą, iż „Bezpieczeństwo pracowników firm zewnętrznych jest tak samo ważne, jak i bezpieczeństwo pracowników Grupy ORLEN”, od 2015 roku funkcjonuje w Grupie ORLEN Całkowity Wskaźnik Wypadkowości TRR (pracowników i kontraktorów).

W 2019 roku odnotowano spadek wartości Całkowitego Wskaźnik Wypadkowości TRR (pracowników i kontraktorów) w porównaniu do 2018 roku. Związany jest on z znaczącym obniżeniem ilości wypadków przy pracy kontraktorów spółek Grupy ORLEN w 2019 roku w stosunku do ilości wypadków przy pracy kontraktorów, odnotowanych w 2018 roku.

Wskaźnik wypadkowości TRR pracowników Grupy ORLEN⁵⁾

Wartość Wskaźnika Wypadkowości TRR pracowników Grupy ORLEN od kilku lat utrzymuje się na podobnym poziomie. Zjawisko to odzwierciedla proces trwającej stabilizacji poziomu wypadkowości Koncernu po radykalnej serii spadku wartości Wskaźnika Wypadkowości TRR pracowników Grupy ORLEN, trwającej do 2014 roku.

Wskaźnik ciężkości i liczba dni absencji poszkodowanych pracowników w wypadkach przy pracy w Grupie ORLEN w 2019 roku

Dbałość o bezpieczeństwo pracy i ochronę zdrowia pracowników firm zewnętrznych, realizujących prace na terenie Grupy ORLEN, jest jednym z priorytetów strategii Koncernu. W celu ciągłej poprawy bezpieczeństwa kontraktorów konsekwentnie i długofalowo budowana jest ich świadomość w zakresie właściwej oceny sytuacji, znajomości potencjalnego ryzyka i sposobów jego ograniczania, przestrzegania procedur i zasad bezpieczeństwa, właściwego korzystania z systemów i środków ochrony, a także zgłaszania spostrzeżeń dotyczących potencjalnych sytuacji niebezpiecznych. Oprócz prowadzenia analiz zdarzeń wypadkowych kontraktorów Grupy ORLEN  poddawane są badaniu również dane dotyczące absencji chorobowej, wynikającej z zaistnienia wypadku przy pracy kontraktorów realizujących prace na terenie spółek Koncernu.

Grupa ORLEN nie posiada narzędzi prawnych pozwalających na upublicznienie przedmiotowych informacji.

Liczba odnotowanych chorób zawodowych w poszczególnych grupach pracowników Grupy ORLEN⁸⁾

W Grupie ORLEN prowadzony jest stały monitoring i identyfikacja czynników mogących powodować powstawanie chorób zawodowych wśród pracowników. Wykonywane są cykliczne badania środowiska pracy oraz przeprowadzana jest ich bieżąca analiza i ocena ryzyka potencjalnego wpływu na zdrowie pracowników Koncernu. Dla wszystkich zidentyfikowanych czynników na stanowiskach pracy z wysokim ryzykiem wystąpienia chorób zawodowych wdrożono systemowe działania zapobiegawcze w zakresie zastosowania rozwiązań technicznych oraz organizacyjnych w postaci ochron indywidualnych i zbiorowych. Zastosowanie tych rozwiązań zapewnia eliminację zagrożenia powstania chorób zawodowych wśród pracowników na wskutek występowania czynników szkodliwych w środowisku pracy.

Efektem przeprowadzonych działań jest odnotowanie na podobnym, bardzo niskim poziomie, ilości chorób zawodowych wśród pracowników Grupy ORLEN w latach 2018-2019.

W 2019 roku realizowane były prace na rzecz utrzymywania Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem Procesowym w oparciu o standard OSHA 1910.119. System zakłada jeszcze skuteczniejszą realizację działań w obszarze doskonałości operacyjnej poprzez zapewnienie bezpieczeństwa technicznego instalacji procesowych, magazynowych i pomocniczych, a tym samym zapobieganie wystąpieniu wszelkich niepożądanych zdarzeń mogących potencjalnie wpłynąć na bezpieczeństwo pracowników lub prowadzonych procesów.

W ramach utrzymywania i doskonalenia Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem Procesowym (SZBP) w spółce, zgodnie z ustaleniami cyklu Deminga wymagana jest realizacja działań dotyczących:

1. weryfikacji istniejącego stanu,
2. przeprowadzenia sprawdzenia kompletności istniejących regulacji/zarządzeń wewnętrznych oraz opracowania i wdrożenia nowych regulacji/ zarządzeń,
3. potwierdzenia pełnego wdrożenia poszczególnych elementów systemu,
4. realizacji wymogów systemu w oparciu o regulacje/ zarządzenia i doskonalenia w niezbędnym zakresie.

Weryfikacji podlega spełnienie przez spółkę wymogów 14 elementów Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem Procesowym w zakresie istniejących uregulowań, którymi dany element został wdrożony. Poszczególne elementy Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem Procesowym zostały opisane w „Sprawozdaniu na temat Informacji Niefinansowych Grupy ORLEN i PKN ORLEN S.A. za 2019 rok”.

Bezpieczeństwo procesowe zaczyna przeistaczać się w szczególny rodzaj dziedziny związanej z inżynierią odporności, która definiuje dziś bezpieczeństwo jako zdolność do utrzymania sukcesu produkcyjnego przez system lub systemy techniczne zarówno w warunkach normalnych, jak i awaryjnych. Nie zapominać należy o systemach organizacyjnych, których rolą także jest zdolność do natychmiastowej odpowiedzi w celu utrzymania ciągłości prowadzonego biznesu.

W Grupie ORLEN jest 29 zakładów/obiektów zakwalifikowanych do zakładów o dużym ryzyku (ZDR) wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, a prawie o połowę mniejsza liczba to zakłady o zwiększonym ryzyku (ZZR) wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, zgodnie z ramami klasyfikacyjnymi jednolitej dla Europy tzw. Dyrektywy „Seveso III” zaimplementowanej do prawa krajowego wszystkich krajów UE w roku 2015. W Polsce jest to uregulowane poprzez Ustawę Prawo Ochrony Środowiska. W obydwu typach zakładów funkcjonuje nowoczesny i wciąż doskonalony system zarządzania bezpieczeństwem procesowym, który jest zorganizowanym sposobem kierowania bezpieczeństwem obejmującym wszystkie istotne elementy bezpieczeństwa, o których mowa powyżej.

Zestawienie zakładów o dużym i zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej w Grupie ORLEN

Aby zobrazować aktualny stan bezpieczeństwa procesowego w spółkach produkcyjnych Grupy ORLEN, posługujemy się szeregiem wskaźników bezpieczeństwa procesowego, w tym zarówno opóźnionych, jak i wyprzedzających zgodnie ze standardami API 754, których monitorowanie i pomiar odbywa się poprzez wewnętrzną aplikację spółki, co w konsekwencji prowadzi do najważniejszego celu całego systemu zarządzania bezpieczeństwem procesowym, a mianowicie zapobiegania i minimalizowania prawdopodobieństwa wystąpienia poważnej awarii przemysłowej. Raportowanie tych wskaźników pozwala również porównywać się z najlepszymi w branży i tym samym realizować cel związany z osiągnięciem doskonałości procesowej.

W 2019 roku odnotowano 2 pożary, które wymagały interwencji zewnętrznych Jednostek Straży Pożarnej. W 2019 roku liczba pożarów w Grupie ORLEN spadła w stosunku do liczby pożarów zaistniałych w roku 2018.

Liczba pożarów w Grupie ORLEN

W 2019 roku kontynuowano w Grupie ORLEN raportowanie wyprzedzającego wskaźnika bezpieczeństwa procesowego na poziomie 3 (TIER3¹), odzwierciedlającego wystąpienie potencjalnych zdarzeń awaryjnych.

¹ Przyjęto, że zdarzenia na poziomie 3 (TIER3) stanowią liczbę blokadowych zatrzymań instalacji lub węzłów na skutek zadziałania zabezpieczeń aktywnych i pasywnych (automatycznych i mechanicznych). Wskaźnik TIER3 liczony jest w następujący sposób:

• zdarzenia na poziomie 3 (TIER3) produkcja – reprezentuje liczbę blokadowych zatrzymań instalacji lub węzłów na skutek zadziałania zabezpieczeń aktywnych i pasywnych (automatycznych i mechanicznych).
• zdarzenia na poziomie 3 (TIER3) logistyka – reprezentuje liczbę blokadowych zatrzymań nalewu produktów do cystern kolejowych i autocystern w wyniku zadziałania zabezpieczeń aktywnych i pasywnych (automatycznych i mechanicznych) przypadających na liczbę wykonanych nalewów w danym czasie.

Raportowane zdarzenia TIER1 i TIER2 za 2019 rok wiązały się jedynie z emisją do otoczenia pochodzącą z pożarów i wycieków. Natomiast nie było zdarzeń, które wywołały poważne szkody w środowisku naturalnym. Wycieki w postaci ciekłej zostały zebrane i zutylizowane.

Całkowita liczba i masa odnotowanych znaczących wycieków w 2019 roku jest następująca:

• Liczba wycieków w 2019 roku – 10
• Masa wycieków w 2019 roku – ok. 140 Mg

Informacje dla każdego z raportowanych przez spółki Grupy ORLEN wycieków

W większości powyższych wycieków konsekwencje wiązały się z zanieczyszczeniem wyposażenia oraz terenu instalacji natomiast nie miało miejsce oddziaływanie na glebę i powierzchnie wód. Ponadto dla większości zdarzeń konieczne było poniesienie kosztów związanych z prowadzeniem akcji ratowniczej jednostek Zakładowych Straży Pożarnych oraz naprawą bądź wymianą uszkodzonej aparatury. W dwóch przypadkach zaraportowano uwolnienie substancji gazowych do atmosfery. W wyniku powyższych zdarzeń nie było osób poszkodowanych wśród pracowników spółek Grupy ORLEN oraz kontraktorów.