Składnik aktywów niematerialnych początkowo wycenia się w cenie nabycia lub koszcie wytworzenia i wykazuje w sprawozdaniu z sytuacji finansowej w wartości księgowej netto z uwzględnieniem otrzymanych dotacji.
Wartości niematerialne o określonym okresie użytkowania amortyzuje się metodą liniową począwszy od chwili, gdy są one gotowe do użycia, tzn. od momentu dostosowania składnika aktywów do miejsca i warunków potrzebnych do rozpoczęcia jego funkcjonowania zgodnie z zamierzeniami kierownictwa przez okres odpowiadający szacowanemu okresowi ich użytkowania.
Typowe okresy użytkowania wartości niematerialnych wynoszą od 2 do 10 lat dla oprogramowania oraz od 2 do 15 lat dla koncesji, licencji, praw do patentów oraz podobnych wartości.
Metodę amortyzacji oraz okres użytkowania składnika wartości niematerialnych weryfikuje się co najmniej na koniec każdego roku.
Na dzień połączenia jednostek gospodarczych wartość firmy podlega przypisaniu do ośrodków wypracowujących środki pieniężne (tzw. CGU – cash generating unit) jednostki przejmującej, które zgodnie z oczekiwaniami, mają odnieść korzyści z tytułu synergii uzyskanej w wyniku takiego połączenia.
Po połączeniu, jednostka przejmująca wycenia wartość firmy w kwocie ustalonej na dzień przejęcia pomniejszonej o odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości.
Ośrodek wypracowujący środki pieniężne, do którego została przypisana wartość firmy poddaje się testom na utratę wartości corocznie, a także gdy wystąpią przesłanki wskazujące na utratę jego wartości.
Główną pozycją praw majątkowych są uprawnienia do emisji CO2, nie podlegające amortyzacji, które są poddawane analizie pod kątem utraty wartości.
Otrzymane nieodpłatnie uprawnienia ujmuje się i prezentuje w wartościach niematerialnych w korespondencji z przychodami przyszłych okresów w wartości godziwej ustalonej na dzień ich zarejestrowania. Zakupione uprawnienia ujmowane są w cenie nabycia.
Na szacowaną w okresie sprawozdawczym emisję CO2 tworzy się rezerwę w ciężar kosztów działalności podstawowej (podatki i opłaty).
Dotacje rozlicza się w systematyczny sposób w poszczególnych okresach sprawozdawczych, aby zapewnić współmierność z kosztami tworzonej rezerwy.
Rozchód uprawnień emisji CO2 ujmowany jest według metody średniej ważonej. Do praw majątkowych zalicza się ponadto certyfikaty energetyczne, których rozchód ujmowany jest według metody FIFO (ang. First In First Out, tzn. Pierwsze Weszło Pierwsze Wyszło).
Grupa weryfikuje okresy użytkowania składników wartości niematerialnych na koniec każdego roku, ze skutkiem od początku roku następnego. Wpływ weryfikacji okresów użytkowania w roku 2019 skutkował zmniejszeniem kosztów amortyzacji o 13 mln PLN w porównaniu z kosztami amortyzacji, które zostałaby ujęte na bazie okresów użytkowania stosowanych w roku 2018.
Zmiana stanu wartości niematerialnych wytworzonych we własnym zakresie
Na dzień 31 grudnia 2019 roku oraz na dzień 31 grudnia 2018 roku wartości niematerialne wytworzone we własnym zakresie wyniosły odpowiednio 112 mln PLN oraz 101 mln PLN.
Zmiana stanu pozostałych wartości niematerialnych
Patenty i licencje | Wartość firmy | Prawa majątkowe | Pozostałe | Razem | |
---|---|---|---|---|---|
Wartość księgowa netto na 01/01/2019 | |||||
Wartość księgowa brutto | 1 717 | 374 | 749 | 105 | 2 945 |
Skumulowane umorzenie | (1 229) | (18) | – | (43) | (1 290) |
Odpisy aktualizujące | (67) | (306) | (57) | – | (430) |
Dotacje | (3) | – | – | – | (3) |
418 | 50 | 692 | 62 | 1 222 | |
zwiększenia/(zmniejszenia) netto | |||||
Nakłady inwestycyjne | 135 | – | – | 68 | 203 |
Amortyzacja | (96) | – | – | (11) | (107) |
Koszty finansowania zewnętrznego | – | – | – | 3 | 3 |
Odpisy aktualizujące* | 8 | – | – | – | 8 |
Dotacje | 1 | – | – | – | 1 |
Różnice kursowe | (1) | (1) | (1) | (2) | (5) |
Pozostałe ** | 40 | – | 121 | 2 | 163 |
505 | 49 | 812 | 122 | 1 488 | |
Wartość księgowa netto na 31/12/2019 | |||||
Wartość księgowa brutto | 1 899 | 373 | 869 | 172 | 3 313 |
Skumulowane umorzenie | (1 333) | (18) | – | (50) | (1 401) |
Odpisy aktualizujące | (59) | (306) | (57) | – | (422) |
Dotacje | (2) | – | – | – | (2) |
505 | 49 | 812 | 122 | 1 488 | |
Wartość księgowa netto na 01/01/2018 | |||||
Wartość księgowa brutto | 1 602 | 374 | 746 | 113 | 2 835 |
Skumulowane umorzenie | (1 112) | (19) | – | (38) | (1 169) |
Odpisy aktualizujące | (104) | (306) | (58) | (5) | (473) |
Dotacje | (3) | – | – | – | (3) |
383 | 49 | 688 | 70 | 1 190 | |
zwiększenia/(zmniejszenia) netto | |||||
Nakłady inwestycyjne | 10 | – | – | 39 | 49 |
Amortyzacja | (83) | – | – | (2) | (85) |
Koszty finansowania zewnętrznego | – | – | – | 1 | 1 |
Odpisy aktualizujące netto, w tym: * | 39 | – | 1 | 5 | 45 |
Odwrócenie | 29 | – | – | 2 | 31 |
Różnice kursowe | 7 | 1 | 1 | (1) | 8 |
różnice kursowe dotyczące odpisów aktualizujących | (2) | – | – | – | (2) |
Pozostałe ** | 62 | – | 2 | (50) | 14 |
Wartość księgowa netto na 31/12/2018 | 418 | 50 | 692 | 62 | 1 222 |
Wartość księgowa brutto w pełni zamortyzowanych wartości niematerialnych będących nadal w użytkowaniu na dzień 31 grudnia 2019 roku oraz na dzień 31 grudnia 2018 roku wyniosła odpowiednio 594 mln PLN oraz 582 mln PLN.