Analiza wymagalności zobowiązań finansowych na dzień 31 grudnia 2019 roku
| NOTA | do 1 roku | powyżej 1 do 3 lat |
powyżej 3 do 5 lat |
powyżej 5 lat |
Razem | Wartość księgowa | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kredyty | 12.6.1.1 | 252 | 1 884 | – | – | 2 136 | 2 136 |
| Obligacje | 12.6.1.2 | 201 | 1 047 | 5 299 | – | 6 547 | 6 471 |
| o zmiennym oprocentowaniu – wartość niezdyskontowana | 29 | 1 047 | – | – | 1 076 | 1 002 | |
| o stałym oprocentowaniu – wartość niezdyskontowana | 172 | – | 5 299 | – | 5 471 | 5 469 | |
| Dostawy i usługi | 12.5.3 | 7 889 | – | – | – | 7 889 | 7 889 |
| Zobowiązania inwestycyjne | 12.5.3, 12.8 | 1 362 | 18 | 14 | 62 | 1 456 | 1 456 |
| Instrumenty pochodne – wartość niezdyskontowana | 12.8 | 263 | 4 | 2 | – | 269 | 268 |
| wymiana środków pieniężnych brutto, w tym: | 54 | – | 2 | – | 56 | 56 | |
| forwardy walutowe | 12.8 | 42 | – | 2 | – | 44 | 44 |
| swapy towarowe | 12.8 | 12 | – | – | – | 12 | 12 |
| wymiana środków pieniężnych netto, w tym: | 209 | 4 | – | – | 213 | 212 | |
| swapy procentowe | 12.8 | 19 | – | – | – | 19 | 19 |
| swapy towarowe | 12.8 | 190 | 4 | – | – | 194 | 193 |
| Zobowiązania z tytułu rozliczonych instrumentów pochodnych | 12.8 | 209 | – | – | – | 209 | 209 |
| Korekta pozycji zabezpieczanej | 12.8 | 4 | – | – | – | 4 | 4 |
| Pozostałe | 12.5.3, 12.8 | 611 | 22 | 7 | 43 | 683 | 683 |
| 10 791 | 2 975 | 5 322 | 105 | 19 193 | 19 116 |
Analiza wymagalności zobowiązań finansowych z tytułu leasingu została zaprezentowana w nocie 14.2.1.
Analiza wymagalności zobowiązań finansowych na dzień 31 grudnia 2018 roku
| NOTA | do 1 roku | powyżej 1 do 3 lat |
powyżej 3 do 5 lat |
powyżej 5 lat | Razem | Wartość księgowa | |
| Kredyty | 12.6.1.1 | 112 | 2 151 | – | – | 2 263 | 2 263 |
| Obligacje | 12.6.1.2 | 1 051 | 361 | 2 983 | 3 246 | 7 641 | 7 528 |
| o zmiennym oprocentowaniu – wartość niezdyskontowana | 1 046 | 258 | 818 | – | 2 122 | 2 015 | |
| o stałym oprocentowaniu – wartość niezdyskontowana | 5 | 103 | 2 165 | 3 246 | 5 519 | 5 513 | |
| Dostawy i usługi | 12.5.3 | 7 275 | – | – | – | 7 275 | 7 275 |
| Zobowiązania inwestycyjne | 12.5.3, 12.8 | 1 067 | 19 | 14 | 69 | 1 169 | 1 169 |
| Instrumenty pochodne – wartość niezdyskontowana | 12.8 | 180 | 50 | – | – | 230 | 235 |
| wymiana środków pieniężnych brutto, w tym: | 39 | – | – | – | 39 | 45 | |
| forwardy walutowe | 12.8 | 15 | – | – | – | 15 | 18 |
| swapy walutowo – procentowe | 12.8 | 24 | – | – | – | 24 | 27 |
| swapy towarowe | 12.8 | – | – | – | – | – | – |
| wymiana środków pieniężnych netto, w tym: | 141 | 50 | – | – | 191 | 190 | |
| forwardy walutowe | 12.8 | – | – | – | – | – | – |
| swapy procentowe | 12.8 | – | 38 | – | – | 38 | 38 |
| swapy towarowe | 12.8 | 141 | 12 | – | – | 153 | 152 |
| Zobowiązania z tytułu rozliczonych instrumentów pochodnych | 12.8 | 67 | – | – | – | 67 | 67 |
| Korekta pozycji zabezpieczanej | 1 | 3 | – | – | 4 | 4 | |
| Pozostałe | 12.5.3, 12.8 | 368 | 63 | 31 | 158 | 620 | 620 |
| 10 121 | 2 647 | 3 028 | 3 473 | 19 269 | 19 161 |
Poprzez ryzyko płynności finansowej rozumie się utratę zdolności do terminowego regulowania bieżących zobowiązań.
Grupa ORLEN narażona jest na ryzyko płynności wynikające z relacji aktywów obrotowych do zobowiązań krótkoterminowych. Na dzień 31 grudnia 2019 roku i 31 grudnia 2018 roku wskaźnik płynności bieżącej wyniósł odpowiednio 1,8.
Celem procesu zarządzania ryzykiem płynności finansowej jest zapewnienie bezpieczeństwa i stabilizacji finansowej Grupy, a podstawowym narzędziem ograniczającym powyższe ryzyko jest bieżący przegląd dopasowania terminów zapadalności aktywów i wymagalności pasywów. Dodatkowo Grupa ORLEN prowadzi politykę dywersyfikacji źródeł finansowania oraz wykorzystuje szereg narzędzi dla efektywnego zarządzania płynnością.
Grupa ORLEN wykorzystuje systemy koncentracji środków finansowych („systemy cash-pool”) do efektywnego zarządzania bieżącą płynnością finansową oraz optymalizacji kosztów finansowych w ramach Grupy ORLEN. Na koniec 2019 roku funkcjonowały następujące systemy cash-pool, zarządzane przez PKN ORLEN:
Zarządzając płynnością PKN ORLEN może emitować obligacje w ramach ustalonych limitów jak również nabywać obligacje emitowane przez spółki z Grupy ORLEN. Dodatkowe informacje o obligacjach w nocie 12.6.1.2.
W roku 2019 Grupa ORLEN inwestowała środki pieniężne w lokaty bankowe. Decyzje dotyczące lokat bankowych opierają się na maksymalizacji stopy zwrotu oraz bieżącej ocenie kondycji finansowej banków wymagającej posiadania przez bank krótkoterminowej oceny ratingowej dla depozytów na poziomie inwestycyjnym.
Na dzień 31 grudnia 2019 roku i na dzień 31 grudnia 2018 roku maksymalne możliwe zadłużenie z tytułu zawartych umów kredytowych wynosiło odpowiednio 9 160 mln PLN i 10 025 mln PLN. Do wykorzystania na dzień 31 grudnia 2019 roku i na dzień 31 grudnia 2018 roku pozostało odpowiednio 6 742 mln PLN i 7 181 mln PLN.
Kwota gwarancji dotyczących zobowiązań wobec osób trzecich wystawionych w toku bieżącej działalności na dzień 31 grudnia 2019 roku oraz na dzień 31 grudnia 2018 roku wyniosła odpowiednio 2 586 mln PLN oraz 579 mln PLN. Kwotę 2 mld PLN stanowi gwarancja bankowa za zobowiązania z tytułu ogłoszonego przez PKN ORLEN wezwania do zapisywania się na sprzedaż wszystkich akcji ENERGA S.A. Pozostałe gwarancje dotyczyły głównie: gwarancji cywilnoprawnych związanych z zabezpieczeniem należytego wykonania umów, oraz gwarancji publicznoprawnych wynikających z przepisów powszechnie obowiązujących zabezpieczających prawidłowość prowadzenia działalności koncesjonowanych w sektorze paliw ciekłych i wynikających z tej działalności należności podatkowych, celnych. Ponadto udzielone w Grupie poręczenia i gwarancje jednostkom zależnym na rzecz podmiotów trzecich wyniosły na dzień 31 grudnia 2019 roku i na dzień 31 grudnia 2018 roku odpowiednio 9 946 mln PLN oraz 10 570 mln PLN. Dotyczyły one głównie zabezpieczenia przyszłych zobowiązań spółki ORLEN Capital wynikających z emisji euroobligacji oraz terminowego regulowania zobowiązań przez jednostki zależne.
W oparciu o analizy i prognozy Grupa określiła na koniec okresu sprawozdawczego prawdopodobieństwo zapłaty powyższych kwot jako niskie.
Ryzyko kredytowe
Grupa ocenia, że ryzyko nieuregulowania należności przez kontrahentów w zakresie należności nieprzeterminowanych oraz należności przeterminowanych nieobjętych odpisem jest znikome, ze względu na efektywne zarządzanie kredytem kupieckim i windykacją. Grupa m.in. wyznacza limity dla poszczególnych kontrahentów i ustanawia zabezpieczenia, ma możliwość dokonywania kompensaty wzajemnych wierzytelności. Grupa korzysta z faktoringu bez regresu, jak również stosuje rozwiązanie w postaci faktoringu odwrotnego.
Limity kredytu kupieckiego są ustalane na podstawie wykonywanej analizy finansowej kontrahentów (w oparciu o dostarczone sprawozdania finansowe) oraz historię współpracy lub aktualnego raportu z Wywiadowni Gospodarczej.
Oddzielną grupę stanowią kontrahenci, dla których nadawany jest limit ubezpieczeniowy np. flota, mikroflota, kontrahenci eksportowi.
Część kontrahentów dokonuje wpłaty kaucji na rachunek. W przypadku braku limitu kredytowego kontrahenci są zobligowani do dokonania przedpłat.
Miarą ryzyka kredytowego jest kwota maksymalnego ryzyka kredytowego dla poszczególnych klas aktywów finansowych, która odpowiada ich wartości księgowej (nota 12.5.2. i 12.8).
Grupa na dzień 31 grudnia 2019 roku oraz na dzień 31 grudnia 2018 roku otrzymała gwarancje bankowe i ubezpieczeniowe w wysokości odpowiednio 3 301 mln PLN oraz 2 793 mln PLN. Grupa dodatkowo przyjmuje od swoich odbiorców zabezpieczenie w postaci poręczeń, dobrowolne poddanie się egzekucji (Art. 777 KPC), kaucji, zastawu rejestrowego, hipotek i weksli, gwarancji, akredytyw.