Raport
Zintegrowany
2019

13.4. Rachunkowość zabezpieczeń

Grupa ORLEN stosuje rachunkowość zabezpieczeń przepływów pieniężnych oraz wartości godziwej.

Rachunkowość zabezpieczeń przepływów pieniężnych dotyczy:

  • terminowych transakcji sprzedaży i zakupu walut zabezpieczających działalność operacyjną;
  • zabezpieczenia zmiany marż na sprzedawanych produktach rafineryjnych i petrochemicznych,
  • zabezpieczenia okresowego zwiększenia zapasów operacyjnych,
  • zabezpieczenia niedopasowania czasowego wynikającego ze sprzedaży produktów rafineryjnych.

Rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej dotyczy:

  • zabezpieczenia sprzedaży asfaltów i paliwa lotniczego po cenie stałej.

Obecnie źródłami nieefektywności w przypadku stosowania rachunkowości zabezpieczeń dla ryzyka walutowego jest różnica pomiędzy terminem zapadalności dla instrumentu zabezpieczającego, przypadającego na ostatnie dni robocze miesiąca M-1 a terminem zapadalności pozycji zabezpieczanej, gdzie przychody ze sprzedaży produktów petrochemicznych realizowane są w pierwszych kolejnych dniach danego miesiąca M.

Natomiast w przypadku ryzyka towarowego źródła nieefektywności wynikają z wyznaczonych na pozycję zabezpieczaną komponentów ryzyka, będących elementem składowym uprawdopodobnionego planowanego przyszłego zakupu ropy a instrumentami zabezpieczającymi opartymi wyłącznie o indeksy towarowe sprzedawanych produktów rafineryjnych.

Dla kursu USD/PLN występuje częściowo naturalny hedging, gdyż przychody ze sprzedaży produktów uzależnionych od kursu USD są równoważone przez koszty zakupu ropy w tej samej walucie. Z uwagi na fakt posiadania przez PKN ORLEN długiej pozycji w EUR oraz utrzymujące się na stosunkowo niskim poziomie stopy procentowe dla EUR (w porównaniu do stóp w PLN) uznano, iż zasadne jest dążenie do sytuacji, w której Grupa posiada zobowiązania dłużne w walucie obcej (przewalutowaniu długu z PLN na dług w EUR poprzez wykonanie transakcji swapy procentowo-walutowe).

Informacja o instrumentach zabezpieczających – struktura terminowa zapadalności

2019

Rodzaj ryzyka / typ instrumentu Jednostka miary do 1 roku powyżej 1 do 3 lat powyżej 3 do 5 lat powyżej 5 lat
Zabezpieczenie przepływów pieniężnych
Ryzyko walutowe
Forwardy walutowe – zabezpieczenie pozycji długiej (kupno)
Nominał EUR 460 000 000 910 000 000 395 000 000
Średni kurs EUR/CZK 26,68 27,15 27,3
Nominał EUR 47 000 000 10 000 000 28 081 676 1 532 625
Średni kurs EUR/PLN 4,4 4,61 4,73 4,76
Nominał USD 15 979 876 2 026 170
Średni kurs USD/PLN 3,61 3,93
Forwardy walutowe – zabezpieczenie pozycji krótkiej (sprzedaż)
Nominał EUR 409 000 000 816 000 000 384 000 000
Średni kurs EUR/PLN 4,52 4,6 4,69
Ryzyko towarowe
Swapy towarowe – zabezpieczenie przyszłych przychodów (sprzedaż)
Benzyna
Wolumen MT 41 000
Średnia cena 603,67
Olej napędowy
Wolumen MT 101 901
Średnia cena 565,13
Ropa naftowa
Wolumen BBL 2 065 000
Średnia cena 57,05
Paliwo lotnicze
Wolumen MT 4 000
Średnia cena 616,39
Swap towarowy – zapasy (kupno)
Benzyna
Wolumen MT 8 000
Średnia cena 599
Swapy towarowe – zabezpieczenie przyszłych kosztów wytworzenia (kupno)
Olej napędowy
Wolumen MT 24 000
Średnia cena 569,52
Zabezpieczenie wartości godziwej
Ryzyko towarowe
Swapy towarowe – zabezpieczenie przyszłych przychodów (kupno)
Olej opałowy
Wolumen MT 43 793
Średnia cena 260,85
Ropa naftowa
Wolumen BBL 141 750 36 130
Średnia cena 57,02 56,08
Swapy towarowe – zabezpieczenie przyszłych przychodów (sprzedaż)
Olej opałowy
Wolumen MT 4 379
Średnia cena 580,92

2018

Rodzaj ryzyka / typ instrumentu Jednostka
miary
do 1
roku
powyżej 1 do
3 lat
powyżej 3 do
5 lat
Zabezpieczenie przepływów pieniężnych
Ryzyko walutowe
Forwardy walutowe – zabezpieczenie pozycji długiej (kupno)
Nominał EUR 600 000 000 830 000 000 455 000 000
Średni kurs EUR/CZK 26,57 26,83 27,28
Nominał USD 21 237 178 12 992 248
Średni kurs USD/PLN 3,57 3,56
Forwardy walutowe – zabezpieczenie pozycji krótkiej (sprzedaż)
Nominał USD 1 205 565
Średni kurs USD/CZK 22,68
Nominał EUR 495 000 000 600 000 000
Średni kurs EUR/PLN 4,64 4,57
Ryzyko towarowe
Swapy towarowe – zabezpieczenie przyszłych przychodów (sprzedaż)
Benzyna
Wolumen MT 15 000
Średnia cena 725,76
Olej napędowy
Wolumen MT 27 100
Średnia cena 661,7
Ropa naftowa
Wolumen BBL 8 148 400
Średnia cena 61,4
Swap towarowy – zapasy (kupno)
Ropa naftowa
Wolumen 3 813 200
Średnia cena 59,98
Swapy towarowe – zabezpieczenie przyszłych kosztów wytworzenia (kupno)
Ropa naftowa
Wolumen BBL 996 000
Średnia cena 54,89
Zabezpieczenie wartości godziwej
Ryzyko towarowe
Swapy towarowe – zabezpieczenie przyszłych przychodów (kupno)
Olej opałowy
Wolumen MT 47 812 43 793
Średnia cena 300,47 260,85
Olej napędowy
Wolumen MT 411
Średnia cena 625,54
Ropa naftowa
Wolumen BBL 181 250 72 040
Średnia cena 59,76 57,09
Jet
Wolumen MT 46 000
Średnia cena 656,31
Swapy towarowe – zabezpieczenie przyszłych przychodów (sprzedaż)
Olej napędowy
Wolumen MT 4 371 4 379
Średnia cena 571,57 580,91

Planowana data realizacji zabezpieczanego przepływu pieniężnego i wartości godziwej, która zostanie ujęta w zysku lub stracie

31/12/2019 31/12/2018
Ekspozycja walutowa operacyjna 2020-2025 2019-2022
Ekspozycja na ryzyko towarowe 2020-2021 2018-2020

Skutki rachunkowości zabezpieczeń dla sytuacji finansowej i wyników

2019

Typ powiązania /rodzaj ryzyka /
typ instrumentu
Kupno (K) /Sprzedaż (S) Strategie zabezpieczające
w ramach zabezpieczenia
przepływów pieniężnych
Jednostka miary Nominał / wolumen
31/12/2019
Aktywa
31/12/2019
Zobowiązania
31/12/2019
Zmiany wartości godziwej (jako podstawa do ustalenia części nieefektywnej w danym okresie)
Zabezpieczenie przepływów pieniężnych
Ryzyko walutowe
FX_EUR.PLN S sprzedaż produktów denominowanych/indeksowanych w walutach obcych EUR 1 695 614 301 277 74
FX_EUR.CZK S EUR 1 765 000 000 180 1 35
FX_USD.PLN K dostawy za zakupy denominowane w walucie obcej lub indeksowane do kursu waluty obcej USD 18 006 046 3 (2)
460 1 107
Ryzyko towarowe
Ropa naftowa S niedopasowanie czasowe na zakupach ropy BBL 2 065 000 64 (308)
Ropa naftowa K BBL 103
Benzyna S zabezpieczenie zapasów ponadnormatywnych MT 41 000 1 1 (12)
Benzyna K zabezpieczenie zapasów ponadnormatywnych MT 8 000
Olej napędowy K zabezpieczenie zapasów ponadnormatywnych MT 24 000 4 4
Olej napędowy S zabezpieczenie marży crack, zabezpieczenie zapasów ponadnormatywnych MT 101 901 16 (32)
Paliwo lotnicze S zabezpieczenie zapasów ponadnormatywnych MT 4 000 1 (1)
5 82 (246)
465 83 (139)
Zabezpieczenie wartości godziwej
Ryzyko towarowe
Ropa naftowa K sprzedaż asfaltu w cenie stałej BBL 177 880 3 7
Olej opałowy S sprzedaż asfaltu w cenie stałej MT 4 379 (2)
Olej opałowy K sprzedaż asfaltu w cenie stałej MT 43 793 1 4 4
Jet K sprzedaż paliwa lotniczego w cenie stałej MT 13
4 4 22
469 87 (117)

Wartość bilansowa została ujęta w sprawozdaniu z sytuacji finansowej w pozycji Instrumenty pochodne oraz pozostałe aktywa i zobowiązania

2018

Typ powiązania /rodzaj ryzyka /typ instrumentu Kupno (K) /Sprzedaż (S) Strategie zabezpieczające
w ramach zabezpieczenia
przepływów pieniężnych
Jednostka miary Nominał / wolumen
31/12/2018
Aktywa
31/12/2018
Zobowiązania
31/12/2018
Zmiany wartości godziwej (jako podstawa do ustalenia części nieefektywnej w danym okresie)
Zabezpieczenie przepływów pieniężnych
Ryzyko walutowe
FX_EUR.PLN S sprzedaż produktów denominowanych/indeksowanych w walutach obcych EUR 1 095 000 000 203 (112)
FX_EUR.CZK S EUR 1 885 000 000 144 (70)
FX_USD.PLN K USD 34 229 425 5 13
FX_USD/CZK K USD 1 205 565
352 (169)
Ryzyko towarowe
Ropa naftowa S niedopasowanie czasowe na zakupach ropy BBL 8 148 400 243 299
Ropa naftowa K BBL 4 809 200 3 105 (141)
Benzyna S zabezpieczenie zapasów ponadnormatywnych MT 15 000 12 17
Benzyna K zabezpieczenie zapasów ponadnormatywnych MT (5)
Olej napędowy K zabezpieczenie zapasów ponadnormatywnych MT (3)
Olej napędowy S zabezpieczenie marży crack, zabezpieczenie zapasów ponadnormatywnych MT 27 100 16 50
274 105 217
626 105 48
Zabezpieczenie wartości godziwej
Ryzyko towarowe
Ropa naftowa K sprzedaż asfaltu w cenie stałej BBL 253 290 4 (4)
Olej opałowy K sprzedaż asfaltu w cenie stałej MT 91 605 2 8 (6)
Olej napędowy S sprzedaż asfaltu w cenie stałej MT 9 161 2 2
Jet K sprzedaż paliwa lotniczego w cenie stałej MT 46 000 14 (14)
4 26 (22)
630 131 26

Wartość bilansowa została ujęta w sprawozdaniu z sytuacji finansowej w pozycji Instrumenty pochodne oraz pozostałe aktywa i zobowiązania.

Zabezpieczenie przepływów pieniężnych

2019

Rodzaj ryzyka / typ pozycji Zmiany wartości godziwej pozycji zabezpieczanej (jako podstawa do ustalenia części nieefektywnej w danym okresie – pozycja pozabilansowa) Kapitał z tytułu stosowania rachunkowości zabezpieczeń (wartość brutto) dla powiązań pozostających w rachunkowości zabezpieczeń
Zabezpieczenie przepływów pieniężnych
Ryzyko walutowe (EUR)
Przyszłe przychody ze sprzedaży (87) 55
Ryzyko walutowe (USD)
Przyszłe koszty zakupu 2 4
Ryzyko walutowe (CZK)
Przyszłe przychody ze sprzedaży 239
(85) 298
Ryzyko towarowe
Zapasy (93)
Przyszłe przychody ze sprzedaży 212 (40)
Przyszłe koszty wytworzenia (5)
114 (40)
29 258

2018

Rodzaj ryzyka / typ pozycji Zmiany wartości godziwej pozycji zabezpieczanej (jako podstawa do ustalenia części nieefektywnej w danym okresie – pozycja pozabilansowa) Kapitał z tytułu stosowania rachunkowości zabezpieczeń (wartość brutto) dla powiązań pozostających w rachunkowości zabezpieczeń
Ryzyko walutowe (EUR)
Przyszłe przychody ze sprzedaży 172 316
Ryzyko walutowe (USD)
Przyszłe koszty wytworzenia (4) 5
168 321
Ryzyko towarowe
Zapasy 102 (98)
Przyszłe przychody ze sprzedaży (265) 257
(163) 159
5 480

Zabezpieczenie wartości godziwej

2019

Rodzaj ryzyka / typ pozycji Skumulowana wartość korekty bilansowej z tytułu wartości godziwej Pozycja w sprawozdaniu z sytuacji finansowej, w której została ujęta wartość bilansowa Zmiana wartości korekty pozycji zabezpieczanej w danym okresie Zmiany wartości godziwej (jako podstawa do ustalenia części nieefektywnej w danym okresie) Różnica między zyskiem lub stratą z tytułu zabezpieczenia na instrumencie zabezpieczającym oraz pozycją zabezpieczaną
Aktywa Zobowiązania
Ryzyko towarowe
Przyszłe przychody ze sprzedaży 4 4 Instrumenty pochodne oraz pozostałe aktywa i zobowiązania (21) 22 1

2018

Rodzaj ryzyka / typ pozycji Skumulowana wartość korekty bilansowej z tytułu wartości godziwej Pozycja w sprawozdaniu z sytuacji finansowej, w której została ujęta wartość bilansowa Zmiana wartości korekty pozycji zabezpieczanej w danym okresie Zmiany wartości godziwej (jako podstawa do ustalenia części nieefektywnej w danym okresie) Różnica między zyskiem lub stratą z tytułu zabezpieczenia na instrumencie zabezpieczającym oraz pozycją zabezpieczaną
Aktywa Zobowiązania
Ryzyko towarowe
Przyszłe przychody ze sprzedaży 25 4 Instrumenty pochodne oraz pozostałe aktywa i zobowiązania 21 (22) (1)

Wpływ rachunkowości zabezpieczeń przepływów pieniężnych na sprawozdanie z zysków lub strat oraz  inne całkowite dochody

2019

Rodzaj ryzyka / typ pozycji Zyski lub straty z tytułu zabezpieczenia dla okresu sprawozdawczego ujęte w innych całkowitych dochodach Nieefektywność zabezpieczenia ujęta w wyniku finansowym w okresie Pozycja w sprawozdaniu, gdzie została ujęta wycena nieefektywności zabezpieczenia Kwota przeklasyfikowana z innych całkowitych dochodów do wyniku finansowego jako korekta z tytułu przeklasyfikowania, ze względu na:
Realizację pozycji zabezpieczanej w okresie (powiązania kontynuowane) Pozycja w wyniku finansowym, która zawiera korektę z tytułu przeklasyfikowania
Ryzyko walutowe (EUR/PLN)
forwardy walutowe (4) 84 Przychody ze sprzedaży
forwardy walutowe Koszty wytworzenia (operacyjne)
forwardy walutowe 115 167 Pozostałe przychody / koszty operacyjne
Ryzyko walutowe (USD/PLN)
forwardy walutowe (1) Koszty wytworzenia (operacyjne)
forwardy walutowe (1) Pozostałe przychody / koszty operacyjne
109 251
Ryzyko towarowe
Swapy towarowe 102 2 Pozostałe przychody i koszty operacyjne 130 Zapasy
Swapy towarowe 36 Koszty wytworzenia (operacyjne)
Swapy towarowe (260) (10) Pozostałe przychody i koszty operacyjne (77) Przychody ze sprzedaży
(158) (8) 89
(49) (8) 340

W składnikach innych całkowitych dochodów dotyczących kapitału z tytułu stosowania rachunkowości zabezpieczeń brutto w kwocie (33) mln PLN Grupa ujmuje zyski lub straty w kwocie (49) mln PLN ujęte w okresie 12 miesięcy 2019 roku oraz rozliczone instrumenty zabezpieczające oczekujące na pozycję zabezpieczaną w kwocie 16 mln PLN, w tym 32 mln PLN dotyczące 2019 roku i (16) mln PLN rozliczone z poprzedniego roku.

2018

Rodzaj ryzyka / typ pozycji Zyski lub straty z tytułu zabezpieczenia dla okresu sprawozdawczego ujęte w innych całkowitych dochodach Nieefektywność zabezpieczenia ujęta w wyniku finansowym w okresie Pozycja w sprawozdaniu, gdzie została ujęta wycena nieefektywności zabezpieczenia Kwota przeklasyfikowana z innych całkowitych dochodów do wyniku finansowego jako korekta z tytułu przeklasyfikowania, ze względu na:
Realizację pozycji zabezpieczanej w okresie (powiązania kontynuowane) Pozycja w wyniku finansowym, która zawiera korektę z tytułu przeklasyfikowania
Ryzyko walutowe (EUR/PLN)
forwardy walutowe (281) (179) Przychody ze sprzedaży
forwardy walutowe 98 (15) Pozostałe przychody / koszty operacyjne
Ryzyko walutowe (USD/PLN)
forwardy walutowe 12 1 Koszty wytworzenia (operacyjne)
(171) (193)
Ryzyko towarowe
Swapy towarowe 108 2 Pozostałe przychody i koszty operacyjne (67) Zapasy
Swapy towarowe (20) (8) Pozostałe przychody i koszty operacyjne (22) Koszty wytworzenia (operacyjne)
Swapy towarowe 133 4 Pozostałe przychody i koszty operacyjne 269 Przychody ze sprzedaży
221 (2) 180
50 (2) (13)

Uzgodnienie kapitału z tytułu stosowania rachunkowości zabezpieczeń

2019

Kapitał z tytułu stosowania rachunkowości zabezpieczeń
w podziale na
Część efektywna zmiany wartości godziwej Część efektywna z tytułu rozliczenia instrumentów Koszt zabezpieczenia związany z wystąpieniem transakcji Razem
Ryzyko walutowe
01/01/2019 298 6 32 336
Zabezpieczenie przepływów pieniężnych 10 115 125
Wpływ wyceny transakcji zabezpieczających (część skuteczna) 84 260 344
Reklasyfikacja do wyniku finansowego w związku z realizacją pozycji zabezpieczanej, w tym: (84) (6) (161) (251)
reklsyfikacja instrumentów z poprzedniego roku – brak pozycji zabezpieczanej (6) (10) (16)
Instrumenty do rozliczenia 16 16 32
31/12/2019 298 16 147 461
Ryzyko towarowe
01/01/2019 118 118
Zabezpieczenie przepływów pieniężnych (158) (158)
Wpływ wyceny transakcji zabezpieczających (część skuteczna) (33) n/d (33)
Reklasyfikacja do wyniku finansowego w związku z realizacją pozycji zabezpieczanej (89) n/d (89)
Rozliczenie części nieefektywnej (36) n/d (36)
31/12/2019 (40) (40)
Kapitał z tytułu stosowania rachunkowości zabezpieczeń brutto 01/01/2019 416 6 32 454
Podatek odroczony od rozliczenia i wyceny instrumentów zabezpieczających (86) (1) (6) (93)
Kapitał z tytułu stosowania rachunkowości zabezpieczeń netto 01/01/2019 330 5 26 361
Kapitał z tytułu stosowania rachunkowości zabezpieczeń brutto 31/12/2019 258 16 147 421
Podatek odroczony od rozliczenia i wyceny instrumentów zabezpieczających (62) (3) (28) (93)
Kapitał z tytułu stosowania rachunkowości zabezpieczeń netto 31/12/2019 196 13 119 328

2018

Kapitał z tytułu stosowania rachunkowości zabezpieczeń
w podziale na
Część efektywna zmiany wartości godziwej Część efektywna z tytułu rozliczenia instrumentów Koszt zabezpieczenia związany z wystąpieniem transakcji Razem
Ryzyko walutowe
01/01/2018 519 519
Zabezpieczenie przepływów pieniężnych (198) 6 32 (160)
Wpływ wyceny transakcji zabezpieczających (część skuteczna) (5) 34 29
Reklasyfikacja do wyniku finansowego w związku z realizacją pozycji zabezpieczanej (193) (193)
Instrumenty do rozliczenia 6 (2) 4
31/12/2018 321 6 32 359
Ryzyko towarowe
01/01/2018 (51) (51)
Zabezpieczenie przepływów pieniężnych 210 210
Wpływ wyceny transakcji zabezpieczających (część skuteczna) 50 n/d 50
Reklasyfikacja do wyniku finansowego w związku z realizacją pozycji zabezpieczanej 180 n/d 180
Rozliczenie części nieefektywnej (20) (20)
31/12/2018 159 159
Kapitał z tytułu stosowania rachunkowości zabezpieczeń brutto 01/01/2018 468 468
Podatek odroczony od rozliczenia i wyceny instrumentów zabezpieczających (90) (90)
Rozliczenie części nieefektywnej (47) (47)
Kapitał z tytułu stosowania rachunkowości zabezpieczeń netto 01/01/2018 331 331
Kapitał z tytułu stosowania rachunkowości zabezpieczeń brutto 31/12/2018 480 6 32 518
Podatek odroczony od rozliczenia i wyceny instrumentów zabezpieczających (86) (1) (6) (93)
Rozliczenie części nieefektywnej (64) (64)
Kapitał z tytułu stosowania rachunkowości zabezpieczeń netto 31/12/2018 330 5 26 361

Wyniki wyszukiwania